به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

معماری صخره‌ای «اسلام تپه» جاذبه تاریخی-گردشگری در میاندوآب

تاریخ انتشار: ۲۲ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۲۷۸۷۵

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی،بهروز خان‌محمدی، باستان‌شناس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در یادداشتی نوشت: اسلام‌تپه روستایی است که در حدود ۲۵ کیلومتری شمال غرب این شهرستان از توابع شهرستان میاندوآب در جنوب آذریایجان غربی قرار گرفته که دارای آثار دستکند صخره‌ای شامل دخمه، برش­های صخره‌ای و از همه مهمتر تونل یا مغاره‌ای دست‌کند به عمق حدود ۴۰ متر با ۷۹ پله است که به صورت مورب در دل صخره امتداد می‌یابد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این تونل دارای کارکردهای احتمالی پیشنهادی همچون مخفیگاه، گریزگاه، محل مقدس عبادت، مدفن، محل تامین آب و غیره بوده و تاریخ نسبی ساخت آن به هزاره اول قبل از میلاد برمی‌گردد.

تراش‌های صخره‌ای سطحی

 در غرب تپه تاریخی مشرف به روستا و در بخشی که قسمت عمده آن را بستر صخره‌ای تشکیل می‌دهد، آثار برش، پله­‌ها و کنده‌کاری صخره‌ای به چشم می‌خورد که این تراش‌های انجام شده انسجام و ترتیب خاصی ندارند و ابعاد مشخصی در آن دیده نمی‌شود.

با این وجود به نظر می‌رسد تراش‌کاران این مجموعه قصد تراش دادن، بریدن و جدا کردن قطعات و انتقال آنها به مقصدی را داشته‌اند، آثار چکش  به روی برخی از سنگ‌ها هنوز برجای مانده است.

برش‌های صخره‌ای دیگری نیز در ضلع جنوبی و شرقی برجای مانده است اما به لحاظ تخریب‌های صورت گرفته و رانش این بخش و نیز عبور جاده منتهی به قبرستان، این آثار از بین رفته‌اند.

 تونل صخره‌ای پله‌دار

در بخش جنوبی تپه و مشرف به زمین‌های زراعی، بستر صخره‌ای واقع شده که بلندترین قسمت تپه محسوب می‌شود، هنرمندان حجار، در این ضلع تونل مکعب مستطیلی عمیقی در دل صخره تراشیده‌اند که به صورت اوریب با شیب نسبتاً تند و با جهت شمالی-جنوبی به سمت زمین امتداد می‌یابد.

این محل به دلیل تعدد پله‌ها در نزد اهالی منطقه به «چهل پله» نیز معروف است، عمق این تونل در حدود ۴۰ متر است و احداث آن با استفاده از ۷۹ پله سنگی است که به‌صورت یکپارچه از صخره تراشیده شده و هرچه به سمت انتهایی و عمیق‌تر تونل نزدیکتر می‌شویم ابعاد پله‌ها اندکی افزایش می‌یابد، به‌طوری‌که در بخش‌های تحتانی طول پله­ها به ۱۸۵ تا ۱۹۰ سانتی‌متر، عرض ۳۵ و بلندی آنها به ۴۰ تا ۴۵ سانتی‌متر می‌رسد.

سقف کل تونل به صورت اوریب و تخت، کنده­کاری شده، اما در برخی قسمت‌ها انحنای طاق مانندی در آن ایجاد شده و بخش‌هایی از آن در زمان‌های نامشخصی (احتمالا بر اثر زلزله یا فرسایش) تخریب شده و سنگ‌های ناشی از آن به درون تونل افتاده­‌اند، این ویرانی خود باعث شکسته شدن سطح عمده­‌ای از پله‌ها به ویژه در قسمت‌های میانی شده است.

نتیجه‌گیری

منطقه شمال غرب کشور در هزاره اول قبل از میلاد جایگاه تلاقی چند فرهنگ مهم همچون اورارتوها، مادها و ماناها بوده است، آثار مادی زیادی از این حکومت‌­ها در منطقه برجای مانده است که از این میان تراش‌­ها، پله­‌ها و اتاقک‌های صخره­‌ای همچون گوردخمه فخریکای مهاباد، دخمه­‌های بی‌­بی­‌کند شاهین‌­دژ، ایوان فرهاد ماکو، گوردخمه ورهرام، شدی پلدشت، چیر قره­‌ضیاالدین، هدر و قارنی یارخ ملحم و روستای تمر سلماس، قلعه اسماعیل­‌آقا، مقابر سدوک ارومیه و خان درسی دره قاسملو و تل تخت ناناس و غیره را می‌توان نام برد که البته عمده‌ترین آنها توسط اورارتوها ایجاد شده است.

 از طرف دیگر، مهمترین اثر تاریخی اسلام‌تپه تونل صخره‌ای ضلع جنوبی آن است، وجود تونل­‌های صخره‌­ای پلکانی در چند نمونه از قلعه‌های اورارتویی قابل مشاهده است که غالباً با استفاده از شکاف­‌های طبیعی صخره در پیچ‌­و­خم‌ها به پایین هدایت شده‌­اند.

به طور مثال در شمال غرب ایران تونل پلکانی صخره‌­ای قلعه حیدری  واقع در نزدیکی روستای خضرلو در ۶ کیلومتری جنوب غرب چالدران قابل ذکر بوده در نواحی مرکزی ایران نیز نمونه چنین تونل‌هایی به دست آمده است.

در کاوش کف تالار ستون‌دار نوشی جان ملایر بقایای تونلی شناسایی شد که حدود ۲۵ متر طول داشته و با شیب ۳۰ درجه درون پشته صخره‌ای کنده شده بود.

تونل­های پله­دار در برخی محوطه­های دیگر اورارتویی خارج از ایران به‌ویژه در شرق ترکیه نیز گزارش شده است، بیشتر این تونل­ها به چشمه­ها یا کنار رودخانه­ها منتهی شده و وظیفه تامین آب قلعه محفوظ از دید دشمن را به عهده داشتند.

منبع آب، انباری، آرامگاه، گریزگاه و مخفیگاه پیشنهادات مطرح شده دیگر برای کاربری این تونل­ها هستند، ماحصل سخن اینکه تراش­های صخره‌ای اسلام تپه، برد­کنته، قلعه بردینه، قلعه اسماعیل­آقا و تونل­های اسلام­تپه و قلعه حیدری و دیگر محوطه­های مشابه مناطق اطراف همچون تونل نوشی­جان، به لحاظ ساختاری تشابه قابل ملاحظه ای با یکدیگر دارند و چه بسا هنرمندان سنگ تراش در احداث آنها از منبع و سرچشمه واحدی الهام می­گرفته‌اند.

 بر این اساس، به نظر می‌رسد این آثار صخره‌ای با تاثیرپذیری از سبک معماری اورارتویی، در شمال غرب ایران ایجاد شده است.

 

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: میراث فرهنگی باستان شناسی صخره ای اسلام تپه شمال غرب تونل ها پله ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۲۷۸۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مناطق گردشگری شهر بهبهان + فیلم

شهر تاریخی بهبهان در خوزستان دارای آثار گردشگری مختلفی از جمله کاروانسرای قدیمی، قلعه گلاب، حمام تاریخی بکان و محوطه باستانی ارجان است. بخشی از مناطق دیدنی بهبهان را در ویدئوی زیر می‌بینید.

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی باشگاه خبرنگاران جوان فیلم و صوت فیلم و صوت